काठमाण्डौं ।
विश्वको पहिलो अर्थतन्त्र बन्ने अभिलाषा बोकेको चीनमा बेरोजगारीको समस्या विकराल बनेको छ । एकातिर सी चिनफिङ सत्ता बलियो हुने नाममा अति निरंकुश हुँदैछ भने अर्कोतिर बेरोजगारीले युवामा वितृष्णा बढिरहेको छ ।
सन् १९७८ मा भएको ‘सुधार र खुलापन’ पछि आज चीनका युवाहरूले रोजगारीको सन्दर्भमा सबैभन्दा कठिन समयको सामना गरिरहेका छन् । चीनका युवा जागिर खोज्नेहरूले दशकहरूमा सबैभन्दा कठिन रोजगारी बजारको सामना गरिरहेका छन् । विश्लेषकहरूले भविष्यवाणी गरेका छन् कि उनीहरूले कठिन समयका लागि आफूलाई तयार पार्नु आवश्यक छ, किनकि संघर्षहरू छोटो अवधिमा हराउने सम्भावना छैन ।
साउथ चाइना मर्निङ पोस्टले बेइजिङको पोस्ट(कोरोनाभाइरस रिकभरी प्रयासमा चुनौती खडा गर्दै मे २०२३ मा चीनमा १६(२४ उमेर समूहको बेरोजगारी दर २०।८ प्रतिशतको नयाँ उचाइमा पुगेको जानकारी दिएको छ । युवा बेरोजगारी दर जुलाई र अगस्टमा थप बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ, रेकर्ड ११।५८ मिलियन विश्वविद्यालय स्नातकहरू क्याम्पस छोड्न तयार छन् ।
चीनको बेरोजगारी समस्याको अर्को पक्ष भनेको आर्थिक र बेरोजगारीको दबाब बढ्दै जाँदा मध्यम उमेरका रोजगार खोज्नेहरूले पुनस् रोजगारी खोज्न उमेर भेदभावको सामना गर्नुपरेको छ । मध्यम उमेर समूहले ३५ को कुख्यात गिलास छतको सामना गरिरहेको छ, जसले चुनौतीहरू खडा गर्दछ । यो वर्ष अझ कठिन हुने अनुमान गरिएको छ ।
कोरोनाभाइरसले निस्सन्देह चीनमा मध्यम(उमेरका कामदारहरूको लागि रोजगारी संकटलाई बिगारेको छ, र धेरैले अझै पनि चुनौतीहरूको सामना गरिरहेका छन्। अनलाइन चिनियाँ सेवा भर्ती प्रदायक झाओपिनले गरेको सर्वेक्षणअनुसार ८५ प्रतिशत कामदारले अधिकांश कार्यस्थलमा ३५ वर्ष पुरानो थ्रेसहोल्ड रहेको विश्वास गर्छन् । ६० प्रतिशतभन्दा बढी उमेर भेदभावको मुद्दालाई सम्बोधन गर्न चाहन्छन्।
सबैभन्दा ठूलो परिणाम भनेको १६(२४ वर्षको उमेर समूहका युवाहरूको बेरोजगारी दर हो जुन मे २०२३ मा रेकर्ड २०।८ प्रतिशत पुग्यो, जुन अघिल्लो अप्रिलमा २०।४ प्रतिशत थियो। यसरी चीनले बेरोजगारी र मध्यम उमेरका कामदारहरूलाई काममा भेदभाव गर्ने दोहोरो चुनौतीको सामना गरिरहेको छ, यो चीनलाई असर गर्ने अस्वस्थताको एक महत्त्वपूर्ण सामाजिक(आर्थिक सूचक हो । युवा बेरोजगारी दर घट्न कम्तिमा दुई वा तीन वर्ष लाग्ने अनुमान गरिएको छ, किनकि कलेज स्नातकहरूको उच्च संख्याले कमजोर आर्थिक पुनस् प्राप्तिले पहिले नै रोजगारीको दबाब थपिरहेको छ ।
चीनमा काम गर्ने उमेर समूहको झण्डै आधा जनसंख्या ३५ देखि ४९ वर्षको उमेर समूहमा रहेको र ४३ करोडमा रहेको हुँदा यस क्षेत्रको पुनस् बेरोजगारीको समस्याले नयाँ चुनौतीहरू खडा गरेको छ । कोरोनाभाइरसले मध्य(जीवनको रोजगारी संकटलाई बिगारेको छ, जसले वृद्ध विस्थापित कामदारहरूलाई पुनस् रोजगारी खोज्न बाध्य पारेको छ । फेब्रुअरीदेखि सेप्टेम्बर २०२० सम्म, झाओपिन भर्ती प्लेटफर्ममा बायोडाटा पेस गर्ने ३५ वर्ष वा सोभन्दा माथिका जागिर खोज्नेहरूको संख्या वार्षिक रूपमा १४।९ प्रतिशतले बढेको छ, जुन ३५ वर्षभन्दा कम उमेरकाहरूको वृद्धि दरको दोब्बरभन्दा बढी थियो।
निजी क्षेत्र ८० प्रतिशतभन्दा बढी सहरी जनशक्तिलाई रोजगार दिने र रोजगारीको प्रमुख श्रोत हो, अझै पनि ढिलो रिकभरीसँग सङ्घर्ष गरिरहेको छ र यस क्षेत्रलाई कामबाट हटाइएका मानिसहरूलाई पुनः रोजगारी दिन गाह्रो छ। ग्लोबल टाइम्सको एउटा लेखले यसो बताउँछ कि मध्यम उमेरका मानिसहरूले “छाडिएपछि जागिर पाउन ठूलो कठिनाइको सामना गरिरहेका छन्।” ल्यापटप सित्तैमा चार्ज गर्ने र एयर कन्डिसनको मजा लिने तर प्रायः कफी किनेर नखोज्दा मध्यम उमेरका बेरोजगार मानिसहरु कफी पसलमा घुँडा टेक्ने प्रचलन सुरु भएको छ ।
ठूलो मात्रामा बेरोजगारी र महामारीका कारण चीनमा आएको आर्थिक मन्दीबीचको सम्बन्ध छ। विगत तीन वर्षमा कोरोनाभाइरसले ग्रस्त अर्थतन्त्र र यस वर्षको कमजोर रिकभरीले पर्याप्त रोजगारी सिर्जना गर्ने चीनको प्रयासलाई चुनौती दिएको छ, जसलाई यसले विकास र सामाजिक स्थिरता कायम राख्न महत्त्वपूर्ण ठान्छ। चीनको २५ देखि ५९ उमेर समूहको बेरोजगारी दर सन् २०२३ को अप्रिलमा ४।२ प्रतिशत रहेकोमा सन् २०२३ को मे महिनामा ४।१ प्रतिशतमा झरेको भए पनि १६(२४ उमेर समूहको बेरोजगारी दर सन् २०२० देखि क्रमशः बढेको छ ।
२०२३ मा कमजोर आर्थिक रिकभरीले फलस्वरूप श्रमको मागमा विश्वासको कमी सिर्जना गरेको छ, विशेष गरी साना र मध्यम आकारका उद्यमहरूमा, र व्यवसायहरूले छिटो नयाँ पदहरू थप्नुको सट्टा कर्मचारी ओभरटाइम बढाउन रुचाउँछन्। थप रूपमा, कोरोनाभाइरस महामारीको समयमा बेरोजगार भएका वा संक्रमणकालीन जागिरमा बसेकाहरूले प्रतिस्पर्धालाई अझ तीव्र पार्दै रोजगार बजारमा पुनस् प्रवेश गर्नेछन्।
उच्च शिक्षाबाट हासिल गरेका सीपहरू र रोजगारदाताहरूले आवश्यक पर्ने सीपहरू बीचको बेमेलले बेरोजगारीको असाधारण उच्च दरमा योगदान पुर्यातइरहेको छ। यो मिसालाइमेन्ट केही उद्योगहरूमा विशेष गरी तीव्र छ। गोल्डम्यान साचसका अनुसार, शिक्षारखेलकुद विषयहरूमा स्नातकहरूको संख्या २०२१ मा २०१८ को सापेक्षमा २० प्रतिशत भन्दा बढि बढ्यो । तर शैक्षिक संस्थाहरूमा भर्तीको माग सोही अवधिमा भौतिक रूपमा कमजोर भयो । हालैका वर्षहरूमा सूचना प्रविधि, शिक्षा र सम्पत्ति क्षेत्रहरूमा प्रभाव पार्ने नियमहरूमा परिवर्तनहरूले पनि ती क्षेत्रहरूमा श्रमको मागलाई कमजोर बनाएको हुन सक्छ ।
चीनमा बेरोजगारीररोजगारी संकट आएको यो पहिलो पटक होइन। देङ सियाओपिङले सन् १९७८ मा आर्थिक सुधार सुरु गरेदेखि चारवटा महत्वपूर्ण लहरहरू आएका छन् । पहिलो सन् १९८० को सुरुतिर गाउँमा पठाइएका करिब ५० लाख शिक्षित युवाहरू स्वदेश फर्किएपछि देखा परेको थियो। दबाबले सुधारको एक श्रृंखलाको नेतृत्व गर्यो , र चीनले स्व(रोजगारी व्यवसायहरूलाई अनुमति दिन प्रतिबन्धहरू हटायो । दोस्रो १९८९(१९९० को बीचमा भयो, जब देशको आर्थिक वृद्धि सुस्त भयो ।
पछि १९९८ मा कम(कुशल र घाटा लिने राज्य फर्महरूको पुनर्संरचना गर्ने चीनको संकल्पले लाखौं कामदारहरूलाई कामबाट निकाल्न बाध्य बनायो । तेस्रो संकटले मुख्यतया ४० र ५० को दशकमा चिनियाँहरूको पुस्तालाई असर गरेको थियो, तर विश्व व्यापार संगठनमा चीनको प्रवेश ९२००१० पछि बढ्दै गएको निजी क्षेत्रले उत्पादन गरेको अतिरिक्त श्रमलाई अवशोषित गरेकोले अवस्था जोगियो ।
चौथो लहर सन् २००८ को विश्वव्यापी वित्तीय संकटको समयमा कामको अभावका कारण १ करोड ५० लाखदेखि २ करोड आप्रवासी कामदारहरूले तटीय कारखाना छोडेपछि आयो। चीनले चाँडै नै रोजगार बजारलाई समर्थन गर्न ४ ट्रिलियन युआन ९अमेरिकी डलर ५५९ बिलियन० को प्रोत्साहन प्याकेज कार्यान्वयन गर्योथ र आर्थिक वृद्धिलाई उचाल्यो ।
चिनियाँ राज्य युवा बेरोजगारीप्रति चिन्तित छ भन्ने कुरा भर्खरै ९मे २०२३० प्रष्ट भयो जब राष्ट्रपति सी जिनपिङले पिपुल्स डेलीको पहिलो पृष्ठको लेखमा यसो भनेका थिए, “जीवनमा सफलताका अनगिन्ती उदाहरणहरूले देखाउँछन् कि युवावस्थामा रोजगारी रोज्ने तितोपन खानु पनि इनाम काट्न रोजेको छ,” सीको युवा पुस्ताको अपेक्षाबारे लेखमा पाँच पटक “तितोपन खानुहोस्” उल्लेख गरिएको छ ।
सांस्कृतिक क्रान्तिको क्रममा ग्रामीण इलाकामा काम गर्ने आफ्नै अनुभव प्रयोग गरेर उनले युवाहरूलाई “आत्म(दुःखी कठिनाइहरू खोज्न” बारम्बार आग्रह गरेका छन् । यदि चिनियाँ युवाहरूले “तितोपन” खाने हो भने, तिनीहरू अहिले आर्थिक मन्दी र गम्भीर बेरोजगारीको सामना गरिरहेका छन्, जसले चिनियाँ सपना अझै टाढा रहेको देखाउँछ ।
