विवेक केशरी प्रसाईं,
नेपाल अहिले एउटा चौराहामा उभिएको छ -जहाँ “राजनीतिक प्रतिस्पर्धा” र “राष्ट्रिय स्थायित्व” एक-अर्कासँग टकराइरहेका छन् । आज पूर्वप्रधानमन्त्री के.पी. शर्मा ओलीको भाषणले फेरि एकपटक देशको राजनीतिक मानचित्रमा कम्पन ल्यायो । तर प्रश्न उठ्छ -यो कम्पनले जागरण ल्याउने हो कि विध्वंस ?
ओलीको भाषण : राष्ट्रवादको स्वर कि व्यक्तिगत असन्तोष ?
के.पी. ओली नेपालका ती नेतामध्ये एक हुन्, जसको बोलीमा सधैं “राष्ट्रवाद” र “आत्मविश्वास” मिसिएको हुन्छ । तर आजको भाषणमा त्यो राष्ट्रवादभन्दा बढी कुनै अपमानको प्रतिशोध झल्किएको महसुस भयो । “सरकार कमजोर छ, विपक्ष शक्तिशाली हुनुपर्छ, देश खतरामा छ” भन्ने भावहरू सत्य पनि हुन् तर जब ती वाक्यहरू द्वेष, व्यङ्ग्य र अभद्र हाँसोमा मिसिन्छन्, तब शब्दको शक्ति विनाशकारी बन्न थाल्छ ।
राजनीतिमा विरोध अपरिहार्य हुन्छ, तर जब विरोध व्यक्तित्वविरोधी बन्छ, त्यसले लोकतन्त्र होइन, घृणाको संस्कृति जन्माउँछ । आजको भाषणमा देशलाई उठाउने होइन, अर्को दललाई झुकाउने स्वर बढी सुनियो -अनि यही स्वरले नै देशलाई पछिल्ला वर्षहरूमा “राजनीतिक द्वन्द्व” तिर धकेलेको छ ।
सत्ता र विपक्ष : दुवै दिशाहीन
नेपालमा अहिले दुई प्रकारका संकट छन् -एक “सत्ताको अराजकता” र अर्को “विपक्षको अवसरवाद” ।
सत्तापक्ष कानुनभन्दा माथि उठेको छ । प्रशासन निष्क्रिय छ । जनता निराश छन् । र विपक्षी दलहरू, विशेषगरी एमाले, जनताको पीडालाई राजनीतिक लाभको मुद्रामा बेचिरहेका छन् ।
आज ओलीको भाषणले सत्ताको असफलता त सहीसँग देखायो तर त्यस असफलताबाट देश निकाल्ने वैकल्पिक दृष्टि भने प्रस्तुत गर्न सकेन । नेपालका जनता अहिले भाषण होइन, दिशा र भरोसा खोजिरहेका छन् । तर नेताहरूको युद्ध अझै पनि शब्दमा सीमित छ ।
जनता, प्रहरी र न्याय : त्रिकोणीय असंतुलन
आज नेपालमा तीनवटा संस्थागत स्तम्भ हल्लिइरहेका छन् -जनता, प्रहरी र न्यायालय ।
तीनै भ्रमित छन् ।
प्रहरी अब कानूनको होइन, आदेशको अनुयायीजस्तो बनेको छ । न्यायालय पार्टीगत व्याख्यामा बाँडिएको छ र जनता -जसले यी दुवैमा भरोसा गर्नुपर्ने हो -उनीहरू अब आफैंसँग रिसाएका छन् ।
यसरी नै सरकारले छाडा छोड्दै जाने हो भने, देशमा जनता जनताबीच काटाकाट, मारामारको अवस्था आउँछ । हामी अहिले त्यही खतरनाक मोडमा उभिएका छौं -“जहाँ “राजनीतिक शब्दहरू” सामाजिक हिंसाका बीउ बन्न थालेका छन् ।
ओली र जनताको सम्बन्ध : विश्वासको दूरी
के.पी. ओली कहिल्यै “निराश नेता” देखिँदैनन् । तर आजको भाषणमा उनको स्वरमा एउटा असहजता थियो -जस्तो कुनै व्यक्ति, जसले आफ्नै श्रमको फसल अर्काको हातमा गएको महसुस गर्छ ।
तर यति वर्ष सत्तामा पुगेको र नेतृत्व गरेको नेताले अब पनि केवल “अर्काको दोष” मात्रै देखिरहेको छ भने, त्यो राजनीतिक आत्मालोचनाको असफलता हो । जनता अब दोष सुन्ने होइन, उत्तर खोज्ने चरणमा पुगेका छन् र ओलीजस्ता नेताबाट जनता केवल आलोचना होइन,
भविष्यको खाका खोजिरहेका छन् ।
राष्ट्र कहाँ तिर ?
राजनीतिका ठूला नामहरू बीचको वैमनस्य अब केवल दलको सीमाभित्र बाँकी छैन -यो राष्ट्रको मानसिक एकता तोड्न थालेको छ ।
जनता विभाजित छन् -कोही “ओलीको पक्षमा”, कोही “सरकारको विरोधमा” तर कोही पनि “नेपालको पक्षमा” बोलिरहेको देखिँदैन ।
राजनीति अहिले विचारको होइन, भिडको नाटक बनिसकेको छ । जब राष्ट्रिय मञ्चमा भाषण हतियार बन्छ
तब नागरिक नै सेनामा परिणत हुन्छ । त्यो बेला लोकतन्त्र होइन, “लोक-तणाव” जन्मिन्छ ।
अबको आवश्यकता : बोली होइन, बोध
नेपाललाई अहिले चाहिएको कुरा ठूलो भाषण होइन, छोटो तर ईमानदार बोध हो -कि राष्ट्र केवल विरोध र व्यङ्ग्यले बाँच्छैन ।
राजनीतिक दलहरूले बिर्सिनु हुँदैन : जनता अब अन्धभक्त होइनन्, चेतनशील निरीक्षक हुन् । उनीहरू भाषणमा ताल नठोक्ने भए पनि मतदानमा आफ्नो जवाफ अवश्य दिनेछन् ।
राजनीति नैतिकतामाथि फर्किएन भने, कुनै संविधान, कुनै संसद, र कुनै नेता पनि देशलाई अराजकताबाट बचाउन सक्दैन ।
निष्कर्ष :
आज के.पी. ओलीको भाषणले एउटा कुरा स्पष्ट गर्यो -नेपालको राजनीति अझै पनि स्वार्थको जङ्गलबाट बाहिर आएको छैन । सरकारको मौनता, विपक्षको आक्रोश, र जनताको मौन पीडा तीनै मिलेर अहिलेको यथार्थ बनेका छन् ।
यदि नेताहरूले आफ्नो शब्दको मर्यादा र आफ्नो बोलीको जिम्मेवारी बिर्सिए भने देश फेरि एकपटक अराजकताको अन्धकारमा फर्किनेछ ।
हामी सबैले सम्झनैपर्छ-राष्ट्रको उद्धार कुनै शक्तिशाली भाषणले होइन, जिम्मेवार व्यवहारले मात्र सम्भव हुन्छ ।
