इलाम जिल्लाको सूर्योदय नगरपालिका–११ स्थित करफोकमा अवस्थित पञ्चकन्या मन्दिर स्थानीय र धार्मिक दृष्टिले अत्यन्तै महत्वपूर्ण छ । यस मन्दिरले स्थानीय संस्कृति, परम्परा, र आस्थालाई उजागर गरेको छ । धार्मिक पर्यटनको केन्द्र बनेको यस मन्दिरले हजारौं श्रद्धालु तथा पर्यटकलाई आकर्षित गर्दै आएको छ।
पञ्चकन्या मन्दिरको स्थापना सटीक मिति इतिहासमा उल्लेख नभए पनि यसलाई धेरै दशक पुरानो मानिन्छ । स्थानीय जनश्रुति अनुसार, मन्दिरको निर्माण कुनै गम्भीर धार्मिक घटना वा विशेष धार्मिक व्यक्तित्वको प्रेरणामा गरिएको थियो। यस मन्दिरमा पाँच देवीहरूको पूजा गरिन्छ, जसलाई धार्मिक ग्रन्थहरूमा पञ्चकन्या भनिन्छ । यी पाँच देवीहरूमा सत्यता, पवित्रता, र आध्यात्मिक उन्नतिको प्रतीक रहेको मन्दिर व्यवस्थापन समिति सचिव ज्योती अधिकारीले बताए ।
स्थापना समयदेखि नै मन्दिरले स्थानीय बस्तीलाई धार्मिक र सामाजिक रुपमा एकतामा बाँधेको छ । यस क्षेत्रका पुर्खाहरूले यो मन्दिर निर्माण गर्दा स्थान विशेषको प्राकृतिक सौन्दर्य र आध्यात्मिक ऊर्जा महशुस गरेकाले यस स्थानलाई छानेको विश्वास गरिन्छ ।
पञ्चकन्या मन्दिर हिन्दू धर्ममा पञ्चकन्या–अहिल्या, द्रौपदी, कुन्ती, तारा र मन्दोदरीको प्रतिकका रूपमा चिनिन्छ । यी पाँच महिलालाई धार्मिक दृष्टिले अत्यन्तै महŒवपूर्ण मानिन्छ । पञ्चकन्या देवीहरूको पूजा गर्दा व्यक्ति पापमुक्त हुने, धार्मिक उन्नति प्राप्त गर्ने, र जीवनका चुनौतीहरूसँग सामना गर्ने क्षमता प्राप्त हुने धार्मिक विश्वास रहेको छ ।
मन्दिरमा विशेषगरी दशैं, तिहार, र बालाचतुर्दशीमा ठूलो मेला लाग्छ। यस समयमा हजारौं भक्तजन देवीको दर्शन गर्न यहाँ पुग्छन् । मन्दिरमा नियमित रूपमा पूजापाठ, भजन, कीर्तन, र सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजना गरिन्छ । यी क्रियाकलापहरूले धार्मिक महŒवको मात्र होइन, सामाजिक एकता र संस्कृति संरक्षणको सन्देश पनि दिन्छ ।
स्थानीय बासिन्दाले मन्दिरको संरक्षण र व्यवस्थापनमा महŒवपूर्ण भूमिका खेलेका छन् । मन्दिरको व्यवस्थापन समिति र स्थानीय समुदायले पूजापाठ, मर्मतसम्भार, र धार्मिक क्रियाकलापहरूलाई निरन्तरता दिएका छन् । मन्दिरले पर्यटकलाई आकर्षित गरेपछि स्थानीय व्यवसाय जस्तैः होमस्टे, पसल, र यातायात सेवाले पनि प्रगति गरेको छ ।
नेपालकै एक प्रतिष्ठित व्यवसायिक प्रतिष्ठान पञ्चकन्या ग्रुपको नाम यसै मन्दिरसँग जोडिएको हो । पञ्चकन्या गुपका संस्थापकहरुको पुरानो थाकथलो यसै क्षेत्रमा रहेको छ ।
पञ्चकन्या मन्दिरले पर्यावरण संरक्षण र सांस्कृतिक सम्पदाको महत्व झल्काउने प्रेरणा दिएको छ । मन्दिर वरपरको हरियालीले थप आकर्षण पैदा गरेको छ, जसले यहाँ आउने पर्यटकलाई प्राकृतिक र आध्यात्मिक शान्तिको अनुभव दिलाउँछ ।
इलामको करफोकमा रहेको पञ्चकन्या मन्दिरले धार्मिक, सांस्कृतिक, र पर्यटकीय दृष्टिले महŒवपूर्ण योगदान दिएको छ । यस मन्दिरले धार्मिक आस्था मात्रै होइन, स्थानीय समुदायको जीवनशैलीमा पनि सकारात्मक प्रभाव पारेको छ । नेपाल जस्तो विविधतायुक्त देशमा यस्ता धार्मिक स्थलहरूले राष्ट्रिय एकता र सांस्कृतिक सम्पदाको संरक्षणमा महŒवपूर्ण भूमिका खेल्छन् । पञ्चकन्या मन्दिर धार्मिक आस्थाको प्रतीक मात्र नभई, इलामको पहिचानका रूपमा पनि स्थापित छ ।
