कोभिड–१९बाट बच्न यी सावधानी अपनाऔं

कोभिड–१९बाट बच्न यी सावधानी अपनाऔं

SARS-CoV-2 (COVID-19) को महामारीको कारण संसारले खतराको सामना गरिरहेको छ ।

कोरोनाभाइरस भाइरसहरूको एक ठूलो परिवार हो, जुन पशुहरू वा मानवहरूलाई बिरामी बनाउन सक्छ । मानवमा, कोरोनाभाइरसहरूले सामान्य चिसोदेखि लिएर मध्यपूर्व रेस्पीरेटरी सिन्ड्रोम (एमईआरएस) र गम्भीर तीव्र श्वासप्रश्वास सिन्ड्रोम (सार्स) जस्ता बढी गम्भीर रोगहरूसम्म ल्याएको छ ।

यो नयाँ भाइरस डिसेम्बर २०१९मा चीनको वुहानमा फैलनु अघि अज्ञात थियो । अब यो महामारी हो, जसले विश्वव्यापी रूपमा धेरै देशहरूमा असर गरिरहेको छ ।

कोभिड–१९को सामान्य लक्षणहरू ज्वरो, सुख्खा खोकी र थकान हो । प्रायः करिब ८०% व्यक्ति अस्पताल उपचारको आवश्यकता बिना नै रोगबाट मुक्त हुन्छन् । पाको उमेरका व्यक्तिहरू र उच्च रक्तचाप, मुटु र फोक्सोको समस्या, मधुमेह, वा क्यान्सर जस्ता समस्या भएका व्यक्तिहरू गम्भीर बिरामी हुने बढी जोखिममा छन् ।

कोभिड–१९को धेरै हल्का लक्षण भएका व्यक्तिहरूले पनि भाइरस अरुलाई सार्न सक्छन् । सबै उमेरका व्यक्ति जसलाई ज्वरो, खोकी र सास फेर्न कठिनाई हुन्छ उनीहरूले भने चिकित्सा सहायता लिनुपर्छ ।

यदि तपाईंसँग सामान्य लक्षणहरू छन्, जस्तै हल्का खोकी वा हल्का ज्वरो, सामान्यतया चिकित्सा उपचार लिन आवश्यक पर्दैन । घरमा बस्नुहोस् र अरुलाई सार्न बाट बचाउनु होस् र कोभिड–१९को राष्ट्रिय मार्गदर्शन अनुसरण गर्नुहोस् । तर, यदि तपाई मलेरिया वा डेंगू ज्वरोको क्षेत्रमा बस्नुहुन्छ भने यो जरुरी छ कि तपाईले ज्वरोको लक्षणलाई बेवास्ता नगर्नुहोस् र चिकित्सा सहायता लिनुहोस् ।

यो रोग मुख्यतः एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा नाक वा मुखबाट साना थोप्लाहरूमार्फत फैलिन्छ, जुन कोभिड–१९को बिरामीले खोक्दा, हाच्छियुँ गर्दा वा बोल्ने बेलामा निकालिन्छ ।

खाद्य पदार्थ र कोभिड–१९

कोभिड–१९ कुनै खाद्यबस्तु वा खाना प्याकेजिङको माध्यमबाट सरेको हालसम्म कुनै पुष्टि गरिएको केस छैन । तर, भीड भएको पसल वा डिपार्टमेन्टल स्टोरमा सामाजिक दुरी (कम्तीमा अरूबाट १ मिटर दूरी ) कायम गरी मात्र सामान खरिद गर्नुहोला, अनिवार्य मास्कको प्रयोग गर्नुहोला र किराना किनमेल गर्दा तपाईंको आँखा, मुख र नाकमा नछुनुहोस् । यदि सम्भव छ भने किनमेल गर्नु अघि सपिङ्ग ट्रली वा बास्केटको ह्यान्डलहरू सेनिटाइज गर्नुहोस् । पैसा दिने वा फिर्ता लिने भन्दा मोबाइल एपको प्रयोग गर्नु राम्रो मानिन्छ ।

तपाईंको खरिद गरिएका सामान भण्डारण गरेपछि एकचोटी तपाईंको हातहरू राम्ररी धुनुहोस् । फलफूल र तरकारीहरू स्वस्थ आहारको महत्वपूर्ण अंगहरू हुन् । तिनीहरूलाई ब्यवस्थित गर्नु अघि साबुन र पानीले आफ्ना हात धुनुहोस् र त्यसपछि, फलफूल र तरकारीहरू सफा पानीले राम्ररी धुनुहोस् । मन तातोपानी भए पुग्छ साबुन पानीको प्रयोग जरुरी छैन बरु साबुन पानीले फलफूल र सागसब्जी सफा गर्दा साबुन नपखालिएमा पेट सम्बन्धी बिराम आउने सम्भावना रहन्छ, विशेषगरी यदि तपाईं तिनीहरूलाई काँचो खानुहुन्छ भने ।

अध्ययनले देखायो कि कोभिड–१९ भाइरस प्लास्टिक र स्टेनलेस स्टीलमा ७२ घण्टा, तामामा ४ घण्टा र कार्डबोर्डमा २४ घण्टाभन्दा कममा जीवित रहन सक्छ । यो सम्भव छ कि कसैले संक्रमित सतह, वस्तु, वा संक्रमित व्यक्तिको हातलाई छोएर आफ्नै मुख, नाक, वा आँखाहरू छोएमा त्यसपछि त्यो व्यक्ति पनि संक्रमित हुन सक्छ । त्यसैले घरका सामान्य कीटाणुनाशकहरूले भाइरसलाई सजिलैसँग सफा गर्न सकिन्छ ।

के खाने र के नखाने ?

उचित पोषण र हाइड्रेसन महत्वपूर्ण छ । मानिसहरू जसले राम्रो सन्तुलित आहार खान्छन् । उनीहरू अझ राम्रो प्रतिरक्षा प्रणालीको साथ स्वस्थ हुन सक्छन् र दीर्घकालीन रोगहरू र संक्रमणको कम जोखिम हुन्छ ।

त्यसैले तपाईले भिटामिन, खनिज, आहार फाइबर, प्रोटीन र तपाईको शरीरलाई चाहिने एन्टिआक्सिडन्टहरू पाउन प्रत्येक दिन बिभिन्न ताजा खाना खानुपर्दछ । चिनी, फ्याट र नुन कम खाए तपाईको अधिक वजन, मोटापा, हृदय रोग, स्ट्रोक, मधुमेह र क्यान्सरको जोखिमलाई केही कम गर्दछ । फलफूल, तरकारीहरू, बदाम र सम्पूर्ण अन्नहरू उदाहरणका लागि मकै, बाजरा, जौं, गहुँ, खैरो चामल र पशुहरूबाट पाउने खानाहरू (जस्तै मासु, माछा, अण्डा र दूध) खान कुनै डर मान्नु पर्दैन ।

खाजाको लागि, कच्चा तरकारीहरू र ताजा फलहरू छान्नुहोस् । तरकारीहरू धेरै बेर नपकाउनु होला किनभने यसले महत्वपूर्ण भिटामिनहरूको नष्ट हुन्छ । हरेक दिन पर्याप्त पानी पिउनुहोस् । पानी जीवनको लागि आवश्यक छ । यसले रगतमा पोषक तत्व र यौगिकहरू ढुवानी गर्दछ, तपाईंको शरीरको तापक्रमलाई नियमित गर्दछ, फोहोरबाट मुक्ति दिन्छ । प्रत्येक दिन २–३ लिटरपानी पिउनुहोस् ।

पानी सबै भन्दा राम्रो विकल्प हो, तर तपाईं अन्य पेय (दूध, दही, मोही) र फलफूल पनि उपभोग गर्न सक्नुहुनेछ जुनमा पानी हुने गर्दछ, उदाहरणका लागि निम्बूको रस, चिया र कफी । तर, होशियार हुनुहोस् प्याकिङ गरेको भन्दा प्राकृतिक फलफूल राम्रो हुन्छ ।

सामान्य मात्रामा फ्याट र तेल खानुहोस्

असंतृप्त(ग्लकबतगचबतभम) फ्याट (उदाहरणका लागि माछा, एवोकाडो, नट,  सोया, सूर्यमुखी र मकैको तेल) खाने गर्नुहोस् । सेतो मासु (उदाहरण कुखुरा) र माछा छान्नुहोस्, जुनमा रातो मासुको भन्दा सामान्यतया फ्याट कम हुन्छ ।

औद्योगिक उत्पादन ट्रान्स फ्याट त्याग्नुहोस् । यी प्रायः प्रशोधित खाना, फास्ट फूड, स्नैक्स फूड, फ्राइड फूड, फ्रिज गरिएको पिज्जा, पाई, कुकीज, मार्गारीन र स्प्रेडहरूमा भेटिन्छ ।

नुन र चिनी कम खानुहोस् । खाना पकाउँदा र तयारी गर्दा, नुन र उच्च सोडियम मसलाको मात्रा सीमित गर्नुहोस् (उदाहरणका लागि सोया सस र फिस सस।) नून र चिनीमा बढी भएको खाना (जस्तै स्नैक्स) लाई बेवास्ता गर्नुहोस् । तपाईको सफ्ट ड्रिंक वा सोडा र अन्य पेयहरूको सेवन सीमित गर्नुहोस् जुनमा चिनी उच्च हुन्छ । अन्य व्यक्तिहरूसँग तपाईंको सम्पर्कको दर कम गर्न र कोभिड–१९को सम्पर्कमा आउने सम्भावना कम गर्नको लागि घरमा खानुहोस् ।

यो महामारीले एक किसिमको त्रास समाजमा ल्याएको हुनाले एक अर्काप्रति मनोसामाजिक समर्थन र परामर्श अति आवश्यक रहेको हँुदा डाक्टर र उचित तालिम प्राप्त स्वास्थ्यकर्मीहरू र समुदायमा साथीहरूको सल्लाहकारहरूबाट समाधान खोज्नुहोस् ।