हप्तादिन अघि भारतीय मूलका बेलायती सांसद ऋषि सुनक बेलायतको प्रधानमन्त्री बनेका छन् । यो एक यस्तो घटना बनिदिएको छ कि विश्वकै ध्यान खिचिएको छ । कुनै समयमा बेलायतले भारतमा शासन गरेको थियो तर आज एक भारतीय मूलका नै बेलायतको शासक बन्न सफल बनेका छन् ।
भारतमा यस बेला निकै खुशीयाली छाएको छ । धेरै भारतीयको सपना बनेको बेलायतमा भारतीय मूलका व्यक्ति नै प्रधानमन्त्री बनेपछि भारतीयहरु निक्कै हर्षित बनेका छन् । भारतीय राजनीति क्षेत्र पनि निकै हौसिएको छ । देख्यौ त विश्व समुदाय भारतीय भनेका के हुन् ? भनेर । तर, भारतीयहरुको यो दाबी सही नै छ । किनकि भारतीयहरु विश्वका कैयन देशमा उच्च पदमा पुगेका छन् र विश्वका धेरै देशका शासक बनेका छन् । जसबारे यहाँ छोटो चर्चा गर्दछु ।
हाल अमेरिकादेखि बेलायत, क्यानडा, सिंगापुर, अस्ट्रेलियालगायत थुप्रै अफ्रिकी र एशियाली मुलुकहरूमा भारतीय मूलका नेताहरूले प्रतिष्ठित पदहरू सम्हालिरहेका छन् । आउनुहोस्, बेलायतबाहेक ती ६ वटा देशको बारेमा जानिराखौँ । जसको कमाण्ड उनीहरुसँग छ, जसको जड भारतसँग जोडिएको छ ।
पोर्चुगलः एन्टोनियो कोस्टाको नाम युरोपमा रहेका भारतीय मूलका नेताहरूमाझ प्रमुखताका साथ लिइन्छ । उनी पोर्चुगलका प्रधानमन्त्री हुन् । एन्टोनियोका पिता ओर्लान्डो कोस्टा एक कवि थिए । उनले औपनिवेशिक विरोधी आन्दोलनमा भाग लिए र पोर्चुगिज भाषामा साइन अफाआङ्ग्रे नामक प्रशिद्ध पुस्तक लेखे । एन्टोनियो कोस्टाको जन्म मोजाम्बिकमा भएको भए तापनि उनका नातेदारहरू अझै पनि गोवाको मडगाओमा नाज्दिक रुआ अबेद फहरियाको गाउँसँग सम्बन्धित छन् । आफ्नो भारतीय पहिचानबारे कोस्टाले एकपटक भनेका थिए, मेरो छालाको रङले मलाई कुनै पनि काम गर्नबाट कहिल्यै रोकेन । म आफ्नो छालाको रङसँग सामान्य रूपमा बाँच्छु । यति मात्र होइन, कोस्टा भारतका ओसीआई कार्ड होल्डरमध्ये एक हुन् । उनको ओसीआई कार्ड सन् २०१५मा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले उनलाई हस्तान्तरण गरेका थिए ।
मौरिसस : मौरिससका प्रधानमन्त्री प्रविन्द जगन्नाथ पनि एक भारतीय मूलका राजनीतिज्ञ हुन् । जसको जरा भारतको बिहार र उत्तरप्रदेशमा छ । प्रविन्द जगन्नाथका पिता अनिरुद्ध जगन्नाथ पनि मौरिससको राजनीतिका सबैभन्दा ठूला नेतामध्ये एक मानिन्छन् । उनी मौरिससका राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्री थिए । वर्तमान प्रधानमन्त्री प्रविन्द जगन्नाथ पनि केही समयअघि वाराणसीमा आफ्ना पिताको अस्थी विसर्जन गर्न गएका थिए । यसका साथै उनी विभिन्न समयमा भारत आउने गरेका छन् । मौरिससका वर्तमान राष्ट्रपति पृथ्वीराज सिंह रूपान पनि भारतीय मूलका राजनीतिज्ञ हुन् ।
सिंगापुर : सिङ्गापुरका राष्ट्रपति हलिमाह याक्बुका पुर्खाहरूको पनि जरा भारतमै छ । उनका पिता भारतीय मूलका थिए । उनकी आमा मलय मूलकी थिइन । सिंगापुरमा मलयको जनसंख्या लगभग हजार जति छ । मलय मूलका मानिसहरू इण्डोनेसिया र मलेसियामा फैलिएका छन् । यसपछि पनि हलिमाह याक्बूले सिंगापुरको पहिलो महिला राष्ट्रपति बनेर इतिहास रचेकी छिन् । यसअघि उनले सिंगापुरको संसदमा सभामुखको भूमिका निर्वाह गरिरहेकी थिइन् ।
सुरिनाम : ल्याटिन अमेरिकी देश सुरिनामका राष्ट्रपति चन्द्रिकाप्रसाद सन्तोखी पनि भारतसँग सम्बन्ध राख्ने राजनीतिज्ञ हुन् । इण्डो–सुरीनाम हिन्दू परिवारमा जन्मिएका चन्द्रिकाप्रसाद सन्तोखीलाई चान सन्तोखी भनिन्छ । चन्द्रिकाप्रसाद सन्तोखीले संस्कृत भाषामा राष्ट्रपति पदको शपथ लिएका थिए ।
गुयाना : क्यारेबियन देश गुयानाका राष्ट्रपति इराफन्ना अलीका पूर्खाको पनि भारतमै जरा गाडिएको छ । उनको जन्म भारतीय मूलको परिवारमा भएको थियो ।
सेशेली : सेशेलीका राष्ट्रपति वेवेल रामकलावन पनि भारतीय मूलका नेता हुन् । जसका पूर्खाहरू भारतको बिहार प्रान्तसँग जोडिएका छन् । उनका पिता लोहार थिए । त्यही बेला उनकी आमा शिक्षक थिइन् । कुनै अवसरमा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले उनलाई भारतका छोराको संज्ञा दिँदै भनेका थिए, वेवेल रामकलावनको जड बिहारको गोपालगञ्जमा छ । आज उनका गाउँहरू मात्र होइन, भारतभरिका मानिसहरू उनको उपलब्धिमा गर्व गर्छन् ।
अमेरिका : अमेरिकी उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिस पनि भारतीय मूलका शीर्ष नेतामध्ये एक हुन् । सन् २०१८ मा उनलाई ६ मिनेटका लागि अमेरिकी राष्ट्रपतिको अधिकार पनि दिइएको थियो । यसअघि कमला ह्यारिसले अमेरिकी लोकतन्त्रको पाँच वर्ष लामो इतिहासमा पहिलो महिला, पहिलो अश्वेत र पहिलो एशियाली–अमेरिकी महिला उपराष्ट्रपति बनेर इतिहास रचेकी थिइन् । कमला ह्यारिस भारतसँगको आफ्नो इन्गेजमेन्टबारे खुलेर कुरा गर्नका लागि पनि चिनिन्छिन् । उनले आफ्नो आत्मकथा ‘द ट्रुथ वी टोल्ड’ मा लेखेकी छन् । कमला भारतीय मूलकी आमा र जमैकामा जन्मेका बुबाकी छोरी हुन् ।
यसरी विश्वका कैयन देशमा भारतीय मूलका राजनीतिज्ञहरु ती देशका उच्च पदमा पुगेका छन् । विगत फर्केर हेर्ने हो भने भारतीयहरु विश्वका धेरै देशमा उच्च तहमा पुग्न सफल भएका पाइन्छन् । त्यसरी नै भारतीय मूलकै ऋषि सुनक बेलायतको प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका छन् । सायद यो बेलायतको राजनीतिको सुन्दर पाटो या उदार विशेषता हो । जहाँ बिभेदको कुनै नामो निशान छैन । देशको उच्च ओहदामा पुग्न देशको नागरिक र राजनीतिकर्मीको हैसियतले राम्रो काम गरे पुग्ने रहेछ ।
बेलायतमा भारतीय मूलका बेलायती नागरिक प्रधानमन्त्री बनेका घटनाले के स्पष्ट पारेको छ भने भारतीयहरु विश्वमै छाउन सफल भएका छन् । विश्वव्यापी रुपमा व्यापार गर्न भारतीयहरु सिपालु र सक्षम छन् । विश्वका कैयन देशमा प्रशासक र व्यबस्थापकको जिम्मेवारी सम्हालेका छन् । सूचना प्रबिधिको क्षेत्रमा भारतलाई विश्वले नै चिन्दछ र भारतीय आइटी प्रोगामर र प्राविधिकहरु पहिलो रोजाइमा पर्ने गरेका छन् । यी सब कुरा सजिलै विकास भएका भने होइनन् । भारतीयहरुको लगन, मेहनत, शिक्षा, विश्वास र मिलनसारिता महत्वपूर्ण छन् । भारतीय मूलका मानिसहरु विश्वका कैयन देशमा उच्च पदमा पुगेका घटनाले नेपालीहरुले पनि केही पाठ सिक्ने हो कि त । (एजेन्सीको सहयोगमा)
