चीन दुई वर्षदेखि आर्थिक संकटमा फसेको छ । यति मात्र होइन चीनका आजका यी मुद्दाहरू विश्व अर्थतन्त्रलाई तहसनहस पार्ने धम्की दिने टाइम बमजस्तै बनेको छ ।  चीनको आर्थिक उथलपुथलले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रभाव पारेको छ, चिनियाँ सरकारको कुप्रबन्धन र अल्पकालीन उपायले ट्रयाक छाडेको छ।

चीनको रियल इस्टेट संकट केन्द्रविन्दुमा छ भने अनुमानमा पनि निकै लापरवाही गरिएको पाइएको छ । जसकारण सम्पत्तिको मूल्य र अस्थिर ऋणको स्तरमा नेतृत्वले लिइरहेको गलत नीतिगत निर्णयको श्रृंखला बढेको छ। वर्षाैँैंसम्म, चिनियाँ सरकारले सम्पत्तिको उन्मादलाई बढावा दियो भने ट्रिलियन युआन पहिले नै बोझ र बजारमा खन्यायो। चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी (सिपिसी)ले आर्थिक वृद्धिको निरन्तर प्रयास त ग¥यो त परिमाणको गुणस्तरमा ध्यान दिएन । लापरवाहीका कारण शहरहरू र विकासात्मक परियोजना केवल ‘सेतो हात्ती’ परियोजना बनेका छन् ।

घरजग्गाको बुलबुले अनियन्त्रित अनुपातमा बढ्दै जाँदा, चिनियाँ मध्यम वर्गीय घरपरिवार ऋणको बोझमा फसेका छन् । यो समस्या परियोजनाका विकासकर्तामा अझ  बढी छ।  विकासकर्ताहरू चुक्ता नगरिएको ऋणको समुद्रमा डुबेका छन् ।  यसले चीनको आवास बजार भित्रको गल्ती स्पष्ट हुँदै गइरहेको छ। तैपनि, संकटको मूल कारणलाई सम्बोधन गर्नुको साटो सिपिसीले आफ्ना असफल नीतिलाई अझ बढाउदै आएको छ। परिस्थितिलाई नियन्त्रणमा राखेको देखाउन उनीहरूले हताश उपाय अवलम्बन गर्ने लक्ष्य राखेका छन् । धेरै पर्यवेक्षकः जस्तै समृद्धिको मुहार (फन्डा) घरजग्गा संकट यसले प्रस्ट पार्छ।

चीनमा घरजग्गा संकट र हानिकारक परिणाम
चीन सरकारको असली मुहार पार्टीमा मात्र होइन अझ विश्वव्यापी बजारमा प्रष्ट भएको छ । नतिजाहरूले देखाउछ यसले चीनभित्रभन्दा धेरै असर विश्वव्यापी पार्नेछ ।

सम्पत्तिको मूल्य तीव्र रुपमा बढ्दै जाँदा, चीनको रियल इस्टेट संकटको लहर प्रभाव विश्वव्यापी अर्थतन्त्रमा पुगेको छ, अन्तर्राष्ट्रिय लगानीकर्ता चिन्तित छन् कि यसको सम्पत्ति रातारात वाष्पीकरण हुन सक्छ, जसले वित्तीय उथलपुथल र लगानी पुलब्याकको डोमिनो प्रभावलाई ट्रिगर गर्छ।

सिपिसीको गैरसूचनाविहीन निर्णयले परेको परिणामको प्रमुख उदाहरण चाइना एभरग्रान्डको पतन हो। यो समूह चीनको सबैभन्दा ठूलो सम्पत्ति विकासकर्तामध्ये एक हो । र, चीनको सम्पत्ति क्षेत्रलाई निम्त्याउने फराकिलो मुद्दाको प्रतीकात्मक र व्यावहारिक उदाहरण दुवै बन्न पुगेको छ।

कम्पनीको आक्रामक विस्तार, जमिनको द्रुत अधिग्रहण र धेरै ठूलो उधारोमा फसेपछि अन्ततः यसको वित्तीय पतन भयो। जसले अन्य चिनियाँ कम्पनीको वित्तीय स्थिरतामा पनि प्रभाव पारेको छ । यस मामलाले चीनको रियल इस्टेट बजार भित्रका कमजोरीलाई पनि उदाहरण दिएको छ, जसमा ऋणको उच्च स्तर, सम्पत्ति बिक्रीमा आएको मन्दी र सट्टा लगानीलाई रोक्नका लागि नियामक परिवर्तन समावेश छन्।

यसबाहेक, चीनको सबैभन्दा ठूलो घर जग्गा फर्म एभर क्रेडिट लिमिटेडले कन्ट्री गार्डेनविरुद्ध मुद्दा दायर गरेको छ। यसले चीनको घरजग्गा बजारमा स्थायित्वबारे  विद्यमान चिन्तालाई अझ बल पु¥याएको छ । सिपिसीको प्रभावकारिताबारे धेरै प्रश्न मात्र खडा गरेको छनै हस्तक्षेप गर्नुपर्ने औँल्याएको छ ।

चिनियाँ विकासकर्ता फर्म कन्ट्री गार्डेनले २० करोड ५० लाख डलरको ऋण तिर्न नसकेकाले यस क्षेत्रभित्रको ऋणको समस्यालाई थप इंगित गर्दै निवेदन दायर गरिएको हो। यसले सम्पत्ति क्षेत्रमा विश्वास पुनस्र्थापना गर्ने पार्टीको प्रयासलाई कमजोर मात्र बनाएको छैन तर हालको संकटलाई सम्बोधन गर्ने सीपीसीको योजनामाथि पनि गम्भीर प्रश्न खडा गरेको छ।

चीनको घरजग्गा संकटले उक्त बजारमा मात्र नभई समग्र रूपमा चिनियाँ अर्थतन्त्रमा पनि व्यापक प्रभाव पारेको छ । सन् २०२० देखि २०२३ को बीचमा यस क्षेत्रले बन्ड डिफल्टमा १२५ विलियन अमेरिकी डलरको सामना गर्नुपरेको छ जसको कारण लेआउट र वित्तीय अस्थिरता बढेको छ । तथापि, ती सबैको सबैभन्दा धेरै असर देशको महामारी पछिको आर्थिक पुनरुत्थानमा हानिकारक प्रभाव भएको छ।

देशको निर्माण क्षेत्र सुस्त हुँदा वस्तुको समग्र आन्तरिक मागले घरेलु अर्थतन्त्रलाई थप संकटमा पार्ने र त्यसको असर चिनियाँ अर्थतन्त्रमा आश्रित निर्यातकर्ता देशमा असर पार्छ ।

संकटका सामाजिक असरहरू पनि उत्तिकै छन्। बेरोजगारी बढ्दै गएको छ भने रियल इस्टेटको स्वामित्वको सामाजिक आकांक्षा घट्दै गएपछि, राजनीतिक नतिजासहितको बढ्दो अशान्तिले चिनियाँ समाजलाई पर्खिरहेको छ।

तसर्थ, क्षितिजमा आर्थिक संकट मात्रै होइन, तर अझ धेरै परिणामकारी प्रकोपले विश्वव्यापी अर्थतन्त्रलाई अस्थिर बनाउन सक्छ। चीन अहिले पनि महामारी पछिको पुनःप्राप्तिको प्रयासमा छ। संकटको मूल कारणलाई सम्बोधन गर्न र त्यसको प्रभावलाई न्यूनीकरण गर्न निर्णायक कदम नचालेसम्म चीन र यसको परिणामस्वरुप विश्व अर्थतन्त्र आर्थिक विपत्तिको छेउमा उभिएको चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको कमजोर व्यवस्थापनलाई इङ्गित गर्दछ। नेपाल पाना